Συντάκτης: 

Αρις Καζάκος*

Το Εργατικό «Δίκαιο» της Κίνας δεν έχει επιβληθεί στον ΟΛΠ, ωστόσο ο δρόμος για την επικράτησή του έχει ανοίξει με τα επίσημα κείμενα, δηλαδή τη Σύμβαση Παραχώρησης και το σχέδιο του κυρωτικού νόμου. Εννοούμε εργασιακές σχέσεις, όπου -το πιο πιθανό αν δεν λειτουργήσουν οι αναγκαίες αντιστάσεις- νόμος θα είναι το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη και, γενικά, ο νόμος του ισχυροτέρου, όπως είναι ο αυθεντικός χαρακτηρισμός της ατομικής σύμβασης εργασίας.

Εξηγούμαι: Αυτή τη στιγμή ο ισχύων Κανονισμός Εργασίας (ΓΚΠ) στον ΟΛΠ (έχει θεσπιστεί με κοινή υπουργική απόφαση των συναρμόδιων υπουργών) θέτει τα ελάχιστα όρια προστασίας των εργαζομένων του, αποκρυσταλλώνοντας γνώση, εμπειρία και αγώνες δεκαετιών των εργαζομένων. Ανάλογα ισχύουν και για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Ενόψει της οριστικής μεταβίβασης του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στην COSCO, με βάση και τη Σύμβαση Παραχώρησης, ο υπουργός Ναυτιλίας κ. Θ. Δρίτσας έχει εντάξει στο σχέδιο του κυρωτικού νόμου και την εξής διάταξη:

Ο Γενικός Κανονισμός Προσωπικού της Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία “Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς Α.Ε. (Ο.Λ.Π. Α.Ε.)”, ο οποίος εγκρίθηκε με την με αριθμό 5115.01/02/2004 Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών - Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Εμπορικής Ναυτιλίας (ΦΕΚ Β΄390 26.2.2004) διατηρείται σε ισχύ μέχρι την κατάργησή του από το Δ.Σ. της ΟΛΠ Α.Ε. και την αντικατάστασή του κατά τις ισχύουσες, κάθε φορά, γενικές διατάξεις περί ιδιωτικών επιχειρήσεων και εκμεταλλεύσεων

Με τη διάταξη αυτή παρέχεται, κυριολεκτικά, νομοθετική εξουσία σε ιδιώτη, στο Δ.Σ. της ανώνυμης εταιρείας ΟΛΠ, δηλαδή η εξουσία να καταργεί την κοινή υπουργική απόφαση με την οποία εγκρίθηκε ο Κανονισμός. Αυτό, βέβαια, είναι βαρύ, ακόμη και για μια χώρα-αποικία χρέους ή, έστω, υπό επιτροπεία.

Αλλά δεν είναι μόνον αυτό: η άσκηση της παραχωρούμενης με νόμο εξουσίας κατάργησης του ισχύοντος Κανονισμού Εργασίας, όπως και η λύση των ισχυουσών συλλογικών συμβάσεων εργασίας, π.χ. με καταγγελία από πλευράς COSCO, θα δημιουργήσει ένα τεράστιο κενό ρύθμισης, που η νέα διοίκηση θα καλύψει με το διευθυντικό της δικαίωμα και με τροποποιητικές ατομικές συμβάσεις εργασίας.

Το κενό αυτό θα προκύψει κατά το μεσοδιάστημα από την κατάργηση του Κανονισμού και την καταγγελία των συλλογικών συμβάσεων μέχρι τη θέσπιση νέου Κανονισμού με τη σύναψη νέας επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης ή την έκδοση διαιτητικής απόφασης από τον ΟΜΕΔ. Αυτό δεν είναι τόσο αθώο όσο, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται.

Μελετώντας τις πρακτικές της COSCO, όπου στον κόσμο ελέγχει λιμάνια, βλέπουμε να έρχονται, πιθανότατα, ενέργειες, όπως π.χ. απολύσεις χωρίς τις εγγυήσεις του Κανονισμού, μειώσεις μισθών, μετατροπή των συμβάσεων σε ορισμένου χρόνου ή έργου κ.ο.κ. με τροποποιητικές ατομικές συμβάσεις εργασίας που θα επιβάλει η COSCO στο προσωπικό του ΟΛΠ με την απειλή απόλυσης.

Η νομικά και πολιτικά επιβαλλόμενη λύση είναι απλή. Αντί η διαδικασία αντικατάστασης/διαδοχής του ΓΚΠ από νέο Κανονισμό Εργασίας να «σπάσει» σε δύο διακριτές πράξεις: την κατάργησή του με απόφαση του Δ.Σ. και στη συνέχεια θέσπιση νέου με συλλογική σύμβαση εργασίας ή διαιτητική απόφαση (υπό το ισχύον δίκαιο), μπορεί η πράξη διαδοχής των Κανονισμών, όποτε γίνει, να είναι ενιαία.

Κι αυτό για να αποτραπεί η δημιουργία κενού ρυθμίσεων στο μεσοδιάστημα από την κατάργηση του ισχύοντος μέχρι τη θέσπιση νέου Κανονισμού, πράγμα που θα οδηγούσε σε τεκτονικές ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις.

Στη θέση της προτεινόμενης από το υπουργείο ρύθμισης θα πρέπει να μπει η ενιαία πράξη διαδοχής του παλαιού από νέο ΓΚΠ, δηλαδή η αντικατάσταση του σήμερα ισχύοντος με νέο όταν συναφθεί η σχετική συλλογική σύμβαση εργασίας ή εκδοθεί η διαιτητική απόφαση.

Αυτοί δεν είναι οι μόνοι κίνδυνοι που απειλούν το προσωπικό των λιμανιών. Οι σταθερές εργασιακές σχέσεις και οι ουσιώδεις όροι εργασίας, αποθησαυρισμένοι επί δεκαετίες, κινδυνεύουν και από την εκτεταμένη χρήση του ourtsourcing (ανάθεση υπηρεσιών και έργων σε εργολάβους) που κάνει η COSCO.

Ακόμη και αν ο Κανονισμός Εργασίας και οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας έμεναν ανέγγιχτες, σε σύντομο διάστημα η συρρίκνωση του τακτικού προσωπικού και η αντικατάστασή του με προσωπικό εργολάβων θα μετέτρεπαν σε γυμνό κέλυφος όλο το θεσμικό πλαίσιο. Αντί των σταθερών θέσεων και ουσιωδών όρων εργασίας θα βρεθούμε μπροστά σε προσωπικό που θα υπόκειται σε κανόνες δεύτερης και τρίτης κατηγορίας.

Οι εργαζόμενοι στα λιμάνια υπέβαλαν προτάσεις και για το συγκεκριμένο θέμα, χωρίς να πάρουν θετικές απαντήσεις από τους αρμόδιους υπουργούς. Η κυβέρνηση κινδυνεύει να χρεωθεί ακόμη μια μεγάλη ήττα μετά την ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, την κατάρρευση των σταθερών εργασιακών σχέσεων και των ουσιωδών όρων εργασίας.

Αυτό είναι το πολύ μεγάλο διακύβευμα για το σύνολο των εργαζομένων της χώρας, η κινεζοποίηση των εργασιακών τους σχέσεων με προπομπό τις πάγιες πρακτικές της COSCO. Η ζωτική σημασία των λιμανιών της χώρας και του σταθερού προσωπικού τους είχε οδηγήσει σε έναν ισορροπημένο συμβιβασμό αναφορικά με τους ουσιώδεις όρους εργασίας που αποτελούν τον σκληρό πυρήνα του εργασιακού τους καθεστώτος.

Με τις απεργίες τους οι εργαζόμενοι στα δύο λιμάνια της χώρας υπερασπίζονται ένα καθεστώς εργασίας έναντι του κινδύνου υποκατάστασής του από τοξική, επισφαλή και κακοπληρωμένη εργασία που συντρίβει τους υλικούς όρους αξιοπρεπούς εργασίας και ζωής και δευτερογενώς τροφοδοτεί με «σκουπίδια» το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Η διάγνωση του «σκοτεινού» φιλοσόφου, του Ηράκλειτου, παραμένει απαρασάλευτη: «… και γινόμενα πάντα κατ΄ έριν και χρεών», «… όλα γίνονται από την αντιθετικότητα και την ανάγκη». Κι αυτό το έργο θα το επωμιστούν όχι μόνο οι εργαζόμενοι αλλά η κοινωνία στο σύνολό της.

*καθηγητής Εργατικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ